Η χρήση ηλεκτρονικών μέσων και οθονών (desktop, laptop, tablet, videogames, κινητό) έχει εδραιωθεί στην καθημερινότητα μας, ειδικά τα τελευταία 2-3 χρόνια. Η χρήση έχει επεκταθεί σε όλες σχεδόν τις ηλικιακές ομάδες (από 3 ετών και πάνω) και σε όλες τις μορφές δραστηριότητας (εργασία, ελεύθερος χρόνος, ψυχαγωγία, ενημέρωση, εκπαίδευση). Ενώ η τεχνολογική αυτή εξέλιξη έχει προσφέρει πολλά, η λάθος χρήση έχει επιπτώσεις.

Τα νέα στοιχεία των ερευνών κάνουν αναφορές για αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου αλλά και στο οπτικό σύστημα.

Αλλαγές στην οπτική λειτουργία. Σχέση με ανάγνωση / προσοχή
Σύμφωνα με τις κλινικές παρατηρήσεις οπτομετρών σε παιδιά που παίζουν πολλές ώρες ηλεκτρονικά παιχνίδια, εμφανίζονται πιο συχνά δυσλειτουργίες εστίασης των ματιών (focus). Ο τρόπος οπτικής ανίχνευσης (σκανάρισμα) σε μια οθόνη είναι πολύ διαφορετικός από ότι σε ένα βιβλίο (ανάγνωση). Ενώ στην ανάγνωση οι χαρακτήρες έχουν μικρό μέγεθος και απαιτούν κεντρική εστίαση (σε συντονισμό με περιφερική), στα video games οι χαρακτήρες είναι μεγαλύτεροι και η δράση συμβαίνει πιο περιφερικά. Η κατάσταση αυτή αποδυναμώνει την κεντρική εστίαση (defocus).

Παράλληλα, το στρες του παιχνιδιού και η επίδραση που έχει στο οπτικό σύστημα, μεταλλάσσει τον τρόπο εστίασης. Αν και αυτές οι παρατηρήσεις δεν έχουν διερευνηθεί επίσημα εντούτοις, συμβαδίζουν με την αύξηση των δυσλειτουργιών της διόφθαλμης όρασης που παρατηρούμε καθημερινά σε παιδιά σχολικής και προεφηβικής ηλικίας.

Κάποιες από αυτές είναι:

Χαμηλή στεροσκοπική οξύτητα (depth perception)

Αδυναμία σε τεστ προσαρμογής (εστίασης ματιών)

Ελαφρά μειωμένη οπτική οξύτητα χωρίς κάποιο διαθλαστικό πρόβλημα

Προβλήματα λεπτής κίνησης όταν το παιδί μαθαίνει να γράφει

Δυσκολία σε κίνηση και αθλητικές δραστηριότητες

Διάσπαση προσοχής

Αποφυγή ανάγνωσης – γραφής

Τα παραπάνω απαντούν στις ερωτήσεις που συχνά κάνουν οι γονείς, όπως πχ:

“Τα video games, δεν λειτουργούν σαν άσκηση για την όραση;”

“Πως γίνεται να είναι καλός στα video games και να έχει κάποια δυσλειτουργία όρασης;”

Η αντιμετώπιση δεν είναι εύκολη ή απλή …

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός υγείας έχει ανακοινώσει κανόνες – όρια χρήσης οθονών. Η εφαρμογή, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις παιδιών που παίζουν πολλές ώρες video games, είναι δύσκολη.

Συχνά διαλείμματα με κινητική εκτόνωση, σωστή απόσταση εστίασης (30-50 εκ), χρονοδιάγραμμα χρήσης, είναι μερικές από τις συμβουλές που πρέπει να δοκιμαστούν με επιμονή και αποφασιστικότητα από τους γονείς.

Αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου. Σχέση με γνωστικές δεξιότητες

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση “JAMA Pediatrics” έδειξε ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν πολύ μέσα που διαθέτουν οθόνες παρουσιάζουν ελαττωμένη δομική ακεραιότητα της λευκής ουσίας του εγκεφάλου σε περιοχές του που ελέγχουν τη γλώσσα και τις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής.

Στην έρευνα του ο Χιούτον περιέλαβε 47 υγιή παιδιά (27 κορίτσια και 20 αγόρια) μεταξύ τριών και πέντε ετών και τους γονείς τους. Τα παιδιά συμπλήρωσαν τεστ για την εκτίμηση των γνωστικών τους ικανοτήτων και στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI), η οποία παρέχει εκτιμήσεις για την δομική ακεραιότητα της λευκής ουσίας στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές χορήγησαν στους γονείς ένα διαγνωστικό εργαλείο με 15 ερωτήματα, το οποίο ονομάζεται ScreenQ και αντανακλά τις συστάσεις της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας (πρόσβαση σε οθόνες, συχνότητα χρήσης, περιεχόμενο, παρακολούθηση μαζί με γονείς). Υψηλότερες βαθμολογίες σημαίνουν συχνότερη χρήση. Οι επιδόσεις των γονιών σε αυτή τη δοκιμασία συσχετίστηκαν με τις γνωστικές ικανότητες που σχετίστηκαν με την ηλικία, το φύλο και το οικογενειακό εισόδημα.

Διαπιστώθηκε ότι υψηλότερες βαθμολογίες στο ScreenQ συσχετίστηκαν με χαμηλότερα επίπεδα στην ικανότητα να ονομάζουν γρήγορα αντικείμενα και λιγότερο καλές επιδόσεις στην ανάγνωση και τη γραφή. Επίσης οι υψηλές βαθμολογίες συνδέθηκαν με ελαττωμένη ακεραιότητα της λευκής ουσίας η οποία επηρεάζει τις διαδικασίες οργάνωσης και μυελίνωσης (διαδικασία παραγωγής μυελίνης γύρω από ένα νεύρο που επιτρέπει στους νευρικούς παλμούς να κινούνται γρηγορότερα) σε περιοχές του εγκεφάλου που αφορούν την εκτελεστική λειτουργία της γλώσσας και τις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής.

Περισσότερη έρευνα είναι απαραίτητη.

JAMA Pediatr. Published online November 4, 2019. doi:https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2019.3869
Associations Between Screen-Based Media Use and Brain White Matter Integrity in Preschool-Aged Children
John S. Hutton, MS, MD  Jonathan Dudley, PhD   Tzipi Horowitz-Kraus, PhD

Πηγή: Φώτης Βελισσαράκος, 
Αναπτυξιακός Οπτομέτρης FCOVD, www.eyecanlearn.gr

Κάντε εγγραφή στο newsletter, για να σας κρατάμε ενήμερους με πολλά πολλά ενδιαφέροντα νέα, σεβόμενοι πάντα την ιδιωτικότητά σας και τις αρχές του GDPR.

Εγγραφή στο Newsletter

Related Posts